Ved arealoverføring slepp ein å opprette eigen grunneigedom, tinglyse skøyte og utføre ei samanføying av eigedommane. 

Arealoverføring skal registrerast i matrikkelen og kommunen må sørge for tinglysing av erklæring om arealoverføring.

Rettleiing til arealoverføring etter matrikkellova 

1. Krav til arealoverføring jf. matrikkellova (LOV-2005-06-17-101) § 15 og matrikkelforskriftenes (FOR-2009-06-26-864) § 33, samt merknader til forskriftens § 33. 

• Arealoverføring kan berre gjerast mellom matrikkeleiningar med eksisterande felles grense.  
  • Det kan berre vere to matrikkeleiningar i kvar arealoverføring. 
  • Mindre areal som kan grensejusterast bør overførast ved grensejustering etter matrikkellovas § 16. 
    • Det er ingen øvre grense for størrelse på arealoverføring. 
• Areal/volumet skal vere samanhengande del med den eininga den blir lagt til etter overføringa. 
• Einingane som er involvert i arealoverføringa må vere matrikulert.  
  • Det vil seie at det ikkje kan arealoverførast mot umatrikulert grunn, som for eksempel veg, sjø og liknande.
• Tinglysingsmyndigheita skal motta melding om tinglysing for arealoverføring og alle nødvendige tilleggsdokument i samla forsending.  
  • Dette gjeld dokument om konsesjon, konsesjonsfridom, erklæring om arealoverføring, pantefråfall (pantefråfall kan og bør panthaver sende inn og tinglyse sjølv i forkant). 

2. Erklæring om arealoverføring. 

• Dersom det er ulike eigarar på matrikkeleiningane, skal registrert eigar eller festar (registrert i grunnboka på tinglysingstidspunktet - dette må sjekkast på ny før innsending til tinglysing) skrive under på "erklæring om arealoverføring". 
• Ved eigedomsoverdraging av areal til offentleg veg- eller jernbanegrunn er det tilstrekkeleg at eigedomsretten stadfestast med eigenerklæring, jf. matrikkellova § 24 fjerde ledd. 
• "Erklæring om arealoverføring" skal partane fylle ut sjølv. Landmåler gir berre rettleiing og kontrollerar erklæringa før tinglysing. 
• Ved bruk av fullmektig skal det gå klart fram av fullmakta at fullmektigen har tilgang til dette. 
• Omfattar ei matrikkeleining felles bolig for ektefelle eller registrert partner, skal vedkommande også skrive under på "erklæring om arealoverføring" sjølv om dei ikke er registrert som eigar i grunnboka (jf. tinglysingsloven LOV-1935-06-07-2 § 13 og Ekteskapsloven LOV-1991-07-04-47 § 32). Det er partane sjølv som må oppgi sin sivilstand. 
• Landmåler bør ikkje vere vitne i "erklæring om arealoverføring". 
• Erklæringa skal innehalde opplysningar om kjøpesum og verdi på arealet (på tinglysningstidspunktet) for utregning av dokumentavgift. Landmålaren skal sjekke denne (jf dokumentavgiftsloven LOV-1975-12-12-59 § 7 tredje ledd). Kommunen kan bli ansvarleg for ytterlegare innbetaling av dokumentavgift i ettertid om verdien på arealet er satt for lavt (jf dokumentavgiftsloven LOV-1975-12-12-59 § 6 annet ledd). 
• Kommunen er ansvarleg for at det blir betalt rett dokumentavgift, jf. forskriften § 8 og § 16. Dersom avgiftsmyndigheita ikke godtek avgiftsgrunnlaget og saka derfor ikkje let seg tinglyse, må kommunen overlate dette til partane for å få brakt korrekt avgiftsgrunnlag i orden. Matrikkelføringa kan ikkje fullførast før dette er i orden. 
• Kommunen må betale dokumentavgifta (2,5 % av markedsverdi (avgiftsgrunnlaget) på tinglysingstidspunktet, info fra skatteetaten) og viderefakturere denne. Denne kan krevast inn i forkant. 
• Dokumentutforming og utveksling av pengeytingar mellom partane krev kommunen at partane handterer sjølv. Partane kan søke rettleiing frå eigedomsmeklar, advokat eller liknande.

3. Ved arealoverføring med matrikkeleiningar med pant skal det ligge føre erklæring om pantefråfall frå panthavarane i det avgivande areal. 

• Original pantedokument må sendast til tinglysing påført eller vedlagt begjæring om sletting eller pantefråfall. 
• Panthaveren bør sende inn og tinglyse denne i forkant sjølv, dette kan også leggast ved til tinglysing i samme ekspedisjon som resten av dokumenta. 
• Pantefråfall eller sletting utløyser ikkje tinglysingsgebyr. 
• Det er ikkje muleg å gjennomføre ei arealoverføring dersom panthavar ikkje gir pantefråfall eller slettar pantet. 
• Kommunen ønsker ikkje å garantere for pantet ovanfor panthavar.
• Panterett i fast eigedom som blir erverva av stat, fylkeskommune eller kommune til veg- eller jernbaneføremål, fell bort ved ervervet, jf. Panteloven LOV-1980-02-08-2 § 1-11 fjerde ledd. 

4. Forhold til eierseksjonar 

• Det kan ikkje overførast areal frå eit eigarseksjonssameige dersom heile eller delar av arealet utgjer ein seksjon, det vere seg hovuddel eller tilleggsdel. Arealoverføring kan såleis ikkje omfatte areal som ligg som uteareal til ein eigarseksjon. Slike saker må eventuelt løysast med reseksjonering før arealoverføring. 
• Det kan arealoverførast frå seksjonert ubebygd fellesareal. 
• Det kan arealoverførast til seksjonert ubebygd fellesareal, men den seksjonerte eigedommen kan ikkje få tilført nye brukseiningar, jf. eierseksjonsloven LOV-1997-05-23-31 § 6 fjerde ledd. 
• Overføring av uteareal mellom seksjonar internt i eit eigarseksjonssameige (også mellom seksjon og fellesareal), er ikkje å rekne som arealoverføring, jf. forskriften § 35. Dette må gjerast med reseksjonering. 

5. Verdivurdering 

• Kommunen er ansvarleg for at det blir betalt rett dokumentavgift, jf. forskriftene § 8 og § 16. 
• Erklæringa skal innehalde opplysingar om kjøpesum og avgiftsgrunnlaget på arealet (på tinglysningstidspunktet) for utregning av dokumentavgift. Landmålaren skal sjekke denne (jf. dokumentavgiftsloven LOV-1975-12-12-59 § 7 tredje ledd). Kommunen kan bli ansvarleg for ytterlegare innbetaling av dokumentavgift i ettertid om avgiftsgrunnlaget på arealet er satt for lavt (jf. dokumentavgiftsloven LOV-1975-12-12-59 § 6 annet ledd). 
• Landmålar sjekker avgiftsgrunnlaget og kan kreve dokumentasjon på avgiftsgrunnlaget frå partane. 

6. Konsesjon 

• Les om konsesjon ved erverv av fast eigedom her. 
• Konsesjonsloven (LOV-2003-11-28-98) bestemmer at alle erverv av fast eigedom og stifting av bruksrett for lengre tid enn 10 år, er undergitt konsesjonsplikt med mindre det er gjort unntak i lova eller forskriftene fastsett i medhald av lova. Som erverv regnast også erverv av andelar eller partar i ein eigedom. 
• Unntak fra konsesjonsplikta, jf. forskrift om konsesjonsfrihet mv. FOR-2003-12-08-1434 § 1.  
  • Hovudregelen er at du kan erverve bebygd eigedom, som ikkje er større enn 100 dekar og heller ikke har mer enn 25 dekar fulldyrka/overflatedyrka jord, uten å søke konsesjon. Det samme gjeld tomter til bolig- og fritidsføremål, og ubebygd areal som er lagt ut til anna enn landbruksføremål. Erverv frå nær familie er også unnateke frå konsesjonsplikt. 
  • Når konsesjonsfrie erverv skal tinglysast, må den nye eigaren dokumentere at ervervet er konsesjonsfritt. Dette gjerast ved å bruke skjema for eigenerklæring om konsesjonsfriheit. Nokon erverv treng heller ikkje denne eigenerklæringa. Desse blir nemnt i punktet under. 
• Erverv som er unntatt for konsesjon der eigenerklæring ikkje er nødvendig, jf. forskrift om konsesjonsfrihet mv. § 3. Her er berre nemnt det som kan vere aktuelt for arealoverføring/grensejustering:  
  • Erverv av mindre areal som grensar til og skal leggast til ein allereie eksisterande bebygd eller ubebygd tomt, når samtykke til frådeling av arealet er gitt til dette føremål etter plan- og bygningslova og etter jordlova i område der jordlova gjeld. (Areal som kan grensejusteres). 
  • Erverv av bebygd eigedom der tomta ikkje overstig 2 dekar. 
  • Erverv av areal i med sikte om rasjonalisering, som er i samsvar med jordlova ved overdraging frå staten ved fylkeslandbruksstyret. 
• For alle erverv som det ikkje er gjort unntak for i lova blir det krevd konsesjon.  
  • Den som erverver en konsesjonspliktig eigendom må søke om konsesjon (løyve) frå myndigheitene (kommunen). Dette gjerast ved å bruke skjema for søknad om konsesjon på erverv av fast eigendom eller skjema for søknad om konsesjon på overtaking av fast eigendom.

7. Kommentar 

• Vanleg frådeling der partane sjølv står for overføring av heimel, pantefråfall og sammenføying, kan nyttast når arealet som overførast kan vere ei sjølvstendig matrikkeleining. Dette må då ha blitt behandla i saksbehandlinga av delesøknaden. Når det gjeld forholdet til forskriftene § 8 skal dette ha blitt behandlet i behandlingen av frådelingssøknaden. 

• Rettar må klarleggast og kartfestast. Partane må påvise dette på oppmålingsforretninga. Endringar for retten må registrerast. 

• Er det tinglyst urådigheitserklæring på eigedommen, må rettighetshaveren samtykke til arealoverføringa. Partane må levere dette til landmålar før arealoverføringa kan matrikkelførast og tinglysast.