Reinare fjord

• Aspevågen er eit av 17 prioriterte område i den nasjonale handlingsplanen for opprydding av forureina sjøbotn. 
• Vi har jobba med dette sidan 70-talet, prosjektet er mode og no er det Ålesund sin tur til å få frisk sjøbotn og sunt miljø for folk og fisk.
• Det blir billegare dersom vi kan samordne arbeidet med opprydding i Aspevågen og ved Gassverktomta og dersom vi får til samspel med overskotsmasse frå dei store utbyggingsprosjekta som pågår no. 

Kvifor skal det ryddast? 

Aspevågen i Borgundfjorden er alvorleg forureina med ei rekke tungmetall, organiske miljøgifter, tjærestoff (PAH) og tributyltinn (TBT).  

Les her kva Mattilsynet seier om å ete fisk og skaldyr frå forureina hamner.

I Ålesund har vi eit spesielt ansvar for at fjordane er trygge og reine. Borgundfjorden har nasjonal verdi som gyteområde for kysttorsk, Borgundfjordtorsken, og fjorden er viktig til fiske og fritidsaktivitetar gjennom heile året.  

Når vi legg ny sjøbotn, får vi: 

• Friskt og sunt liv i havet, fisk og skaldyr utan miljøgifter - og ei framtid for Borgundfjordtorsken.
• Det blir trygt å bade, fiske og ete sjømat frå Aspevågen - både for dei som bur her og dei som besøker oss. 
• Vi får ny bruk og mulegheiter for Aspevågen – også til byutvikling

Kva skjer?

I 2023 fekk vi ein revidert tiltaksplan mot forureina sjøbotn (PDF, 7 MB) i Aspevågen. 

I 2023 fekk Ålesund kommune tilskot frå Miljødirektoratet slik at vi fekk gjort vidare undersøkingar i sjø. Resultata blir brukt til detaljprosjektering av tiltaka frå revidert tiltaksplan, for å rydde opp på sjøbotnen. Les meir om arbeidet i 2023 i årsrapporten. (PDF, 3 MB)

Kva skal vi gjere? 

Ronny Bless, Split Photography

Tiltaksplanen tilrår å dekke til den forureina sjøbotnen på fire område i Aspevågen. Tildekking skjer på ulike måtar alt etter skipstrafikk, botnforhold, djupne og så vidare.

Tildekking er billegare og raskare enn å grave opp massane med mudring. Mudring har dessutan større fare for spreiing av miljøgifter, det vert behov for transport av forureina massar og etablering av deponiløysing.  Mudring kan likevel vere ei løysing der tildekking gjer det vanskeleg med seglingsdjupne.

Oppryddinga har desse miljømåla:

• Oppnå minst tilstandsklasse III (moderat forureining) for sedimenta
• Hindre ny spreiing av forureining 
• Sedimenta skal ikkje utgjere ein uakseptabel risiko for folk si helse, økosystema, og det biologiske mangfaldet

Ålesund kommune er også ansvarleg for å rydde opp etter det gamle gassverket på Ysteneset. Her er det utarbeidd tiltaksplanar for sjø og for forureina grunn i 2022:

2022 - Tiltaksplan Gassverkstomta Ålesund Sjø (PDF, 6 MB)

2022 - Tiltaksplan Gassverktomta forurenset grunn (PDF, 934 kB)

Kvar?

Å rydde heile den 2,5 kvadratkilometer store Aspevågen er dyrt. Tiltaksplanen peiker difor på områda med størst risiko for skade på miljøet: 

• Området ved Kvennaneset
• Skutvika og austover
• Volsdalsvågen

Kven gjer kva? 

Ålesund kommune er ansvarleg for å gjennomføre prosjektet, og samarbeidar med Miljødirektoratet, Statsforvaltaren, Kystverket, Fiskeridirektoratet og Ålesundregionens hamnevesen. 

Tiltak på land 

Før vi ryddar opp på sjøbotnen, må det ryddast i strandsona på land. Grunneigarane det gjeld har fått pålegg frå Statsforvaltaren om å undersøke eigedomane sine. Finn dei alvorleg forureining, må dei rydde opp. Det er også nokre grunneigarar som har fått pålegg om opprydding i sjø. 

Kva vil det koste?

Usikkerheitsanalysen i 2023 sa ein pris på 102 millionar kroner (P50)/143 millionar kroner (P85) i 2023-kroner, pluss meirverdiavgift. 

Stortinget seier at forureinar skal betale kostnadene ved opprydding, men i Aspevågen er det vanskeleg å seie kven som er ansvarleg for forureininga. Den kjem mellom anna frå maritime industriaktivitetar, skipsmaling, kommunale avløp, brann og byggeaktivitet. Det er “gamle synder”, firma er lagt ned, det er fleire som står bak ei samla forureining og så vidare.  Difor har Stortinget sagt at her må staten ta ein del av rekninga.  

Miljødirektoratet gir støtte til utgreiingsarbeidet. Pengar til sjølve prosjektet må kome frå statsbudsjettet. For å få prosjektet i Ålesund inn på statsbudsjettet må Ålesund kommune ha eit godt prosjekt basert på prøvetaking, analyser og faglege utgreiingar.

Undersøkingar 

Den første undersøkinga vart utført av Norsk institutt for Vannforskning (NIVA) i 1979. Etter dette har situasjonen i Aspevågen vore kartlagt med fleire undersøkingar og overvakingsprogram. Vi heldt fram med undersøkingar sommaren 2024. 

Oppsummeringa av tiltaksplanen frå 2023 finn du her. (PDF, 290 kB)

Vi har mellom anna kartlagt tareskogen i området og har lagt planar for å ta vare på denne når vi skal legge ny sjøbotn. 

I lista under kan du sjå mange av rapportane som har vorte laga om og for prosjektet.

Kontakt

Sol Berntsen Slinning 
Kommunalsjef Samfunn
Tlf: 40 29 23 27 
E-post: sol.berntsen.slinning@alesund.kommune.no